Czym według Pana jest wiedza? Czy możemy powiedzieć, że firmy mają wiedzę, ale nie potrafią nią zarządzać?
Wiedza to przede wszystkim zdolność do działania. Możemy powiedzieć, że wiele firm, które są nieskuteczne, nie posiadają wiedzy lub nie potrafią nią zarządzać. Wynika to główne z nieproduktywności i z braku spójnego działania. Dla przykładu –poszczególne działy firmy przygotowują produkt, który w konsekwencji nie jest spójny, co prowadzi do klęski w momencie wprowadzania go na rynek.
Zarządzanie wiedzą to strategie i procesy identyfikacji, zdobywania i wykorzystania wiedzy w celu poszerzenia koonlimpetencji . Musi być dopasowane do kultury organizacyjnej firmy. Innymi słowy, najpierw musimy poznać organizację i jej ludzi, następnie tworzyć narzędzia zarządzania wiedzą.
Skąd zainteresowanie tą dziedziną?
To nie ja znalazłem zarządzanie wiedzą, ale zarządzanie wiedzą znalazło mnie. W latach 90-tych, kiedy szukałem tematu na doktorat, była to rzecz nowatorska na skalę międzynarodową. Prasa światowa dopiero co rozpoczynała swoją przygodę z tą dziedziną. Ja od razu wyczułem, że jest to temat z perspektywą i warto go przełożyć również na rynek polski.
Temat zarządzania wiedzą na początku lat 90-tych był z pewnością czymś zupełnie nowym i niezrozumiałym w Polsce…
Dokładnie tak. Miałem trudności z podjęciem tematu na naszej uczelni (Akademia Ekonomiczna w Poznaniu – przyp. red.). Wynikało to nie tylko z obojętności wobec tego tematu, ale głównie z wrogości do niego.
Czyli temat ten budził obawy?
Głównie ze względu na nadużywanie słowa „management”. To popularne określenie było nadmiernie stosowane, co odejmowało powagi i wielkości wyrażeniu „knowledge management”.
Śledząc od tego czasu wydarzenia na rynku, zauważył Pan sytuację, która pokazała, do czego prowadzi zaniedbanie zarządzania wiedzą lub niewykorzystanie jego potencjału?
Wartość zarządzania wiedzą najłatwiej zbadać post factum, szczególnie wtedy, kiedy możemy zdobyć wiedzę z porażki rynkowej. Paradoksalnie firma najwięcej uczy się ponosząc porażkę, a nie osiągając stałe sukcesy. Przytoczę przykład niepowodzenia z rynku FMCG. W latach 80-tych firma Coca-Cola wprowadziła na rynek nowy produkt – New Coke. Produkt przyniósł ogromne straty finansowe i zmniejszył zaufanie do marki. Przyczyną takiego stanu rzeczy były nieprawidłowe i wadliwe badania konsumenckie. Przeprowadzono je w nienaturalnym środowisku, na dodatek testowane były jedynie na podstawie jednego łyku. Po wprowadzeniu na rynek w naturalnym środowisku produkt nie był dopasowany do konsumenta. W domowym zaciszu, większa ilość zwyczajnie nie smakowała.
Zarządzanie wiedzą to ogromny potencjał, który może być również wykorzystywany przez działy HR. Zarówno zarządzanie wiedzą jak i komunikacja wewnętrzna dają organizacji wartości pozamaterialne, które w ostateczności przyczyniają się do sukcesu biznesowego firmy.
Komunikacja wewnętrzna wykorzystuje elementy zarządzania wiedzą. Umiejętność zarządzania wiedzą w ramach komunikacji wewnętrznej jest strategiczna głównie dla przedstawicieli działów HR. Komunikacja ma również wpływ na zarządzanie wiedzą, jest niezbędna, aby można było wprowadzić elementy zarządzania wiedzą. Dziedziny te mają cechy wspólne, takie jak dwustronność działania, są związane z emocjami ludzkimi oraz są oparte na istnieniu sieci społecznych. Zarówno komunikacja wewnętrzna jak i zarządzanie wiedzą budują spójność organizacyjną i przyczyniają się do szybszego wprowadzania zmian.
Jakie więc zadania stoją przed komunikacją wewnętrzną w zakresie zarządzania wiedzą?
Przede wszystkim działy HR muszą poznać swoich pracowników. Poznać w sposób pełny i dyskursywny. Muszą brać pod uwagę cechy osobowościowe pracownika, jego słabe i mocne strony, jego podejście do pracy i do innych pracowników… To właśnie w zależności od osoby należy tworzyć zadania, nie można tworzyć standardów równych i identycznych dla wszystkich pracowników. Dla przykładu, introwertykowi nie możemy powiedzieć, aby dzielił się wiedzą. Chętniej natomiast będzie się on produkował wiedzę.
Czy są narzędzia zarządzania wiedzą, które możemy wykorzystywać w komunikacji wewnętrznej?
Działy komunikacji wewnętrznej mają mnóstwo narzędzi narządzania wiedzą, które mogą stanowić przydatne wsparcie w codziennej pracy. Należą do nich:
After Action Review – narzędzie pozwalające wysnuwać wnioski z podejmowanych działań. Projekt nie kończy się w momencie sukcesu/porażki, ale w sytuacji, kiedy przeprowadzi się analizę i ekomendacje na przyszłość
Communities of Practice – to nowa koncepcja pracy zespołowej. Są to grupy ekspertów z różnych organizacji, którzy z własnej woli organizują spotkania i wymieniają między sobą wiedzę.
Knowledge Fairs –trend promujący wąskie specjalizacje, tak zwani eksperci są od ścisłych dziedzin.
Calendaring, and Scheduling – nurt promujący dzielenie się z innymi swoim kalendarzem i planem działań.
Talk Rooms – specjalnie wydzielone miejsca w pracy, służące nieformalnym spotkaniom. Na przykład firma 3M co każdą środę kupowała popularne cukierki M&Ms i organizowała otwarte spotkania dla wszystkich.
Electronic Meeting Systems – to wszelkiego rodzaju narzędzia do spotkań on-line, które znacząco wspomagają dzielenie się wiedzą.
Jak, według Pana, będzie rozwijał się polski biznes? Czy możemy liczyć na zmianę standardów zarządzania?
Rozwój polskiego biznesu jest ściśle związany z ewolucją kulturowo – społeczną naszego kraju. Prognozuję, że ewolucja polskiego biznesu będzie szczególnie zauważalna przez następne 20 lat. Wtedy pojawi się nowe pokolenie ludzi, wychowanych po ’89 roku, którzy przejmą zarządzanie firmami. Wtedy to właśnie zaobserwujemy rewolucyjną zmianę w polskim biznesie.
Pański ideał zarządzania?
Zarządzanie oparte na zdolności do zmiany. Kompetencje, które można wykorzystać w wielu obszarach. W moim mniemaniu dobry manager to osoba, która łączy w sobie głównie 2 umiejętności – świetnie czuje się w nowoczesnych technologiach, jednak wie, kiedy należy odnieść się wyłącznie do osoby. Potrafi połączyć tryb technokratyczny i komunikację bezpośrednią z ludźmi.
Podsumowując – zarządzanie wiedzą prowadzi do sukcesu. W związku z tym jakie rady może Pan przekazać czytelnikom Intranety.pl?
Po pierwsze – POZNAJ SWOICH PRACOWNIKÓW
Po drugie – WYCIĄGNIJ WNIOSKI Z TEGO, CO POZNAŁEŚ
Po trzecie – WSPIERAJ SYSTEM KOMUNIKACJI, KTÓRE UWZGLĘDNIA INDYWIDUALNE CECHY PRACOWNIKÓW
Po czwarte – BĄDŹ OTWARTY NA ZEWNĄTRZ, NIE TWÓRZ SZTUCZNEJ GRANICY MIĘDZY KOMUNIKACJĄ WEWNĘTRZNĄ I ZEWNĘTRZNĄ.
Rozmawiała: Katarzyna Sosińska
Jan Fazlagić — jeden z pierwszych ekspertów od zarządzania wiedzą w Polsce. Doświadczony praktyk-szkoleniowiec i doradca. Pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. W ciągu ostatnich lat uczestniczył w wielu projektach naukowych i doradczych, pomagając przedsiębiorcom lepiej zarządzać ich kapitałem intelektualnym. | 
Katarzyna Sosińska
